"Tôi lên xe với, tôi xuống xe cùng."
"Ôi! nắng vàng sao mà nhớ nhung!
Có ai đàn lẻ để tơ chùng?"
(Huy Cận)
(dtk, 24/05/2025)
----
photos dtk@hdc.com 23/05/2025
lá non thác đổ đâu đây, vẳng nghe nước cũ bóng ngày thoảng qua をちこちに滝の音聞く若葉哉 ochikochi ni taki no oto kiku wakaba kana ~ From far and near, Hearing the sounds of waterfalls, Young leaves (Buson) ~ https://www.takase.com dang.thekiet2022@yahoo.com
![]() |
wikimedia.org/wikipedia/ Tháp Rùa |
Tôi vụt thấy mình đứng sững nhìn Tháp Rùa trên nước lung linh.
Không hiểu sao, tối hôm qua, hai câu hát nghe từ mấy chục năm về trước, khi tôi còn rất nhỏ, ở Hà Nội, bỗng bay về trong trí nhớ:
Đây thiên đường tổ quốc chúng ta,
Đây ruộng vườn quê hương ngàn đời...
Từ lâu, tôi vẫn chưa tìm lại được nguồn gốc hai câu hát này, nghe được ở đâu, ai hát, trước hay sau năm 1954, — năm tôi theo cha mẹ đến Hải Phòng, ở tạm nhà bác Lộc, chờ chuyến tàu vào Nam.
Không biết có phải bài hát nhi đồng, nhịp theo điệu xôn đố mì, mà anh tôi đã tập hát ở phố Quan Thánh, Hà Nội, gần nhà chú Thụ, những ngày giải phóng thủ đô?
Tâm tư những ngày xa xưa ấy, mãi sau này, tôi mới gặp lại trong bốn câu thơ của Vũ Hoàng Chương:
Ba mươi sáu phố ngày hôm ấy,
Là những nhành sông đỏ sóng cờ.
Chói lọi sao vàng hoa vĩ đại,
Năm cánh xòe trên năm cửa ô...
Sáu tháng trước (tháng bảy 2020), đang viết bài "Hà Nội đi tìm" (*01), để nhớ lại những năm tháng ấy, tôi bỗng bại bút, ngay ở đoạn nhắc tới những ngày cuối cùng ở đó, trước khi vào Nam.
Sau đó, tôi phải viết bài "Cá tra vẫy vùng" (*02) để tìm cách thoát khỏi sự bế tắc nói trên.
Có thể là ở mấy chữ "thiên đường tổ quốc" mà tôi nhớ lại hai câu hát đã dẫn trên đây?
Hay là vì bốn chữ cái XHCN chăng?
Mấy tháng nay, đọc lại từng câu từng chữ Truyện Kiều của Nguyễn Du, vẫn chưa khỏi bàng hoàng:
Hay đâu địa ngục ở miền nhân gian (câu 1706)
Cũng xin khóc cười theo "vận nước nổi trôi":
Thiên đường tổ quốc (hay XHCN)
Doanh Châu Phương Trượng Bồng Lai,
Xả Hôi Chủ Nó một loài cá tra.
Ba Đình đem mở nắp ra,
Nghệ An Nghệ Tĩnh chết cha nhân quần.
(*03) (*04)
(2020/12/20)
Chú thích
(*01) Hà Nội đi tìm
(*02) cá tra vẫy vùng
(*03) Nghệ An: Ngán cho cái mũi vô duyên, Câu thơ Thi Xã con thuyền Nghệ An (Cao Bá Quát).
(*04) Nghệ Tĩnh: quê quán bác Hồ.
Hôm qua 3 giờ sáng, trằn trọc hoài không ngủ. Có lẽ vì buổi chiều qua phố Saint-Michel, đổ về như nước lũ, bao nhiêu những kỷ niệm êm đềm ngày cũ. Lên phòng viết, mở máy PC, chợt thấy bên cạnh bàn chữ (keyboard) cây bút máy Mont-Blanc, cùng với bình mực, phản chiếu lên khung màn ảnh, một vòng sáng lung linh.
Cây bút này là quà sinh nhật nhà tôi cho từ hơn hai chục năm rồi. Tôi rất thích cây bút này, đen huyền, điểm thêm những viền vàng trên nắp bút và ở phần dưới quản bút. Mỗi lần cầm bút, vừa vặn trong ba ngón tay, mở nắp, vạch lên giấy mấy con chữ, ngòi làm bằng thép mạ vàng, không cứng quá, không mềm quá, không cắn vào giấy, nét không to quá, không nhỏ quá. Thật là hạnh phúc thần tiên.
Gõ chữ đến đây, gõ thẳng vào smartphone như thói quen từ nhiều năm nay, tôi không ngăn được ý muốn lên phòng sách, viết thử mấy chữ, tìm lại niềm vui khi viết bằng cây bút mực này.
Nhưng trong công việc mưu sinh, từ lâu tôi đã quen viết bằng bàn gõ trên máy. Thành thử bây giờ cây bút Mont-Blanc chỉ nằm đó làm cảnh mà thôi.
Hồi mới di cư vào Nam (1954), trước ngày tựu trường vào lớp Năm ở trường Tiểu học Di Chuyển Đa-Kao, mẹ tôi dẫn đi mua một cuốn vở, một cây bút chì hiệu Gibert và một quản bút hai màu vàng-đen tuyệt đẹp.
![]() |
Chỉ còn nỗi nhớ https://www.facebook.com/share/p/G1CjVqm2UPMgLdw4/ |
Hôm đầu tiên vào lớp mới hay học trò có hai ba trình độ khác nhau. Có đứa đã biết đọc biết viết vanh vách. Có những đứa như tôi, còn phải viết chữ bằng bút chì.
Không nhớ nữa, mấy tuần hay mấy tháng sau, cô giáo quyết định cho tôi viết bằng bút mực. Mừng quá, tôi xin phép đến lớp anh tôi, học trên tôi hai ba lớp, để lấy cây bút mực mà mẹ giao cho anh giữ. Đứng thập thò bên cạnh cửa lớp anh tôi, không nhớ đã làm dấu cách nào cho anh tôi hiểu là tôi muốn xin cây bút gỗ. Thằng anh tôi chắc cũng nhút nhát, không dám xin phép ra khỏi lớp, mà lại nhờ một tên bạn, có phận sự viết bài cho cả lớp trên bảng đen, sát bên cửa ra vào, kín đáo đưa cho tôi một cây bút. Nhìn cây bút này, cũ kỹ dính mực tùm lum, tôi thất vọng não nề, đâu phải là cây bút xinh xắn mới tinh mà mẹ đã mua cho tôi trước buổi tựu trường. Tôi đành lủi thủi trở về lớp, trong lòng ấm ức chẳng biết làm sao.
Hôm nay, khi viết mấy dòng này, tôi không còn nhớ số phận cái bút xấu xí này về sau ra sao nữa. Anh tôi về nhà có đền lại cho tôi cây bút mới hay không. Nhưng những vết mực lem luốc làm tôi nhớ đến những bình mực Hondo thời đó. Những cái bình mực nhỏ nhắn này hay lắm, làm bằng nhựa, nắp mở kết hợp với một cái ống thông xuống gần đáy bình mực. Khi viết, chấm ngòi bút vô ống, nếu có lỡ để nghiêng bình, mực không bị đổ ra ngoài.
![]() |
Made in Sài Gòn https://www.facebook.com/932495416802843/posts/2600402996678735/?app=fbl |
![]() |
Sempé, Le Pont des Arts https://fr.pinterest.com/pin/766245324074568314/ |
![]() |
Sempé est devenu en quarante ans une icône new-yorkaise en signant plus de 110 couvertures du prestigieux magazine culturel. https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Semp%C3%A9 |
Sau 5 năm tiểu học, tôi chuyển sang dùng bút máy Pilot của Nhật, những năm trung học, sau sang Pháp du học dùng bút Watermann, Parker... rồi đi làm có tiền xài bút Mont-Blanc. Không biết viết chữ bằng bút mực, bút nguyên tử (stylo à bille), bút feutre... tôi có viết được gì hay ho không nhỉ.
![]() |
(6) Made in Sài Gòn https://www.facebook.com/932495416802843/posts/2600402996678735/?app=fbl |
Chẳng bao lâu, đến thời Internet, toàn viết bằng bàn gõ trên máy điện tử. Hình như có cái gì thay đổi trong tôi. Bây giờ AI (Trí khôn nhân tạo) (*1) đang thao túng con người, tôi có chút gì hóa thành máy móc rồi chăng?
(dtk, 17/10/2024)
----
Ghi chú
(*1) AI: xin đề nghị dịch là "Trí khôn nhân tạo", với ý là do người tích tụ dữ kiện (big data) làm ra. Không lẫn lộn "Trí khôn" với "Trí tuệ", là phần Tinh anh - Thần trí của con người. Người Tàu dịch là: "nhân công trí năng" 人工智能. Người Nhật dịch là: "Nhân công trí năng" 人工知能. Cf. http://bong-ngay-qua.blogspot.com/2019/11/tri-khon-nhan-tao.html
![]() |
Paris 75013, avenue de Choisy |
![]() |
église Saint-Germain-des-Prés |