Ông đồ của Vũ Đình Liên (1936) và người bộ đội già bán rế tre (2024)

 
Bài thơ hoài cổ “Ông đồ” của Vũ Đình Liên là một bài thơ mà tôi rất thích, đọc lần đầu trong sách giáo khoa Việt văn năm đệ Lục (khoảng năm 1962). Thích đến nỗi, khi kèm học em trai ở nhà, tôi dạy nó 8 câu đầu:

Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực Tàu, giấy đỏ
Bên phố đông người qua

Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài:
“Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa, rồng bay”

Image: https://download.vn/doan-van-cam-nhan-ve-nhan-vat-ong-do-50013

Nhưng không thể nào nói hết được nỗi niềm thất vọng mênh mông, khi đọc tin sau biến cố tháng Tư 1975, Vũ Đình Liên theo phái đoàn Tố Hữu từ Bắc vô Nam. Trong một đêm “họp mặt văn nghệ” với các nhân vật miền Nam, Vũ Hoàng Chương đã được mời tham dự. Đề tài được đưa ra là mấy câu thơ của Tố Hữu (đã làm để khóc Stalin khi ông này chết vào năm 1953):

 
Thương cha, thương mẹ, thương chồng
Thương mình thương một, thương ông thương mười

Sau lời thẩm định dứt khoát của Vũ Hoàng Chương về bài thơ này (vô giá trị, — vì hoàn toàn dối trá), Vũ Hoàng Chương bị bắt. Và chết năm 1976 ở Gác Bút, nhà riêng của ông, sau khi được ra khỏi ngục Chí Hòa. Tham khảo: (*1)

Hôm qua, tình cờ xem được trên Internet Facebook, tấm hình chụp một người bộ đội già ngồi bán rế tre ở một góc đường hình như ở Hà Nội, tôi liên tưởng ngay đến bài “Ông Đồ” của Vũ Đình Liên.

photo: Facebook

Năm nay đào sắp nở

Chợt thấy ông đội già
Bày rế tre giấy đỏ

Bên đường xe chạy qua

Không thấy người ghé lại
Hỏi xem bán gì đây:
"Rế tre đẹp lắm đấy
Ai đan thật khéo tay"

Nhưng sao hàng thưa vắng
Người làm bếp nay đâu?
Giấy đỏ cuộn chi lắm
Nón cối buồn cúi đầu

Bộ đội già ngồi đấy
Qua đường không ai hay
Bụi đường rơi trên giấy
Trên đường ô-tô bay

Vũ Đình Liên, ta hỏi:
Làm thơ ông đồ xưa
Nay Chủ Nghĩa Xã Hội
Thiên đường sao vẫn chưa?

(2024-01-26)




Ghi chú

ô-tô: thông dụng tại miền Bắc. Trở nên rất phổ biến tại miền Nam sau 1975. Trước đó, người miền Nam thường dùng từ "xe hơi". (*2)

Tài liệu tham khảo

(*1)
https://vietbao.com/a314954/nha-tho-vu-hoang-chuong-nhung-he-luy-cuoi-doi#:~:text=Nhà%20thơ%2C%20nhà%20giáo%20Vũ,17%20tháng%209%20năm%201976.
Vương Trùng Dương
(Little Saigon, Feb 14, 2023)

(*2)

https://fr.wiktionary.org/wiki/ô_tô

ô tô:

Étymologie

Du français auto [1].

Nom commun 

Automobile; voiture; auto.

Synonymes

xe hơi

Paronymes

ô-tô

Références

Free Vietnamese Dictionary Project, 1997–2004 → consulter cet ouvrage

[1] Mark J. Alves. 2011. Loanwords in Vietnamese. In Martin Haspelmath and Uri Tadmor (eds.), Loanwords in the world’s languages: a comparative handbook, 617-637. Berlin: Mouton, page 637.