Tuần trước đọc được 2 bài thơ hay của Nghiêm Xuân Hồng (1920-2000)
đăng trên FB Gió-O Hải Ngoại.
Đọc đoạn đầu bài Độc Đăng Đài, lại gặp ngay cái tên Sartre,
cái tên ám chướng từ những năm đầu du học tại Pháp,
nhất là vào năm 1972, đang diễn ra cuộc hòa đàm về chiến tranh
Việt Nam tại Paris, mở đường dẫn đến biến cố tháng Tư 1975.
… Vừa lúc nãy, hắn đi qua mấy cái sạp lồng kính bày bán báo
Thấy đăng tải 1 giòng tin: Sartre, giant of philosopher, dies
Hắn lẩm bẩm: Thì ra y đã chết, đã chết, nhà triết gia của những
con ruồi Hy Lạp
Nhưng không hiểu chết ra sao?
Hay lại chết trong một cơn lucidité đầy mê mê muội muội?
Hắn thầm nghĩ tay này có qúa nhiều chất não.
Đã nhìn thấy cái rỗng - không của tâm - thức con người
Nhưng không biết đường nhập vào cái không - hư ấy
Nên rút cuộc, chỉ vẽ ra một mê đồ vọng - tưởng
Rồi sa lầy trong đó như con ruồi mắc lưới nhện tơ!
Năm 1970, du lịch ở vùng Bretagne-Normandie,
do bộ Văn Hóa Giáo Dục Pháp tổ chức, dành cho các sinh viên
ngoại quốc được học bổng của chính phủ Pháp. Ngạc nhiên làm sao,
khi vừa bước xuống xe car, gặp ngay một anh bạn cùng promo sang
Pháp với tôi, tay cầm xấp báo do Jean-Paul Sartre chủ trương,
miệng rao không ngớt:
“La Cause du Peuple! S’il vous plaît! Achetez La Cause du Peuple!”.
Anh bạn tôi đó đúng là một đại biểu cho tinh thần phản chiến, chống
Đế quốc Mỹ, ủng hộ Mặt trận Giải Phóng Miền Nam thời bấy giờ.
photo Internet: cặp Sartre-Beauvoir bán báo
"La Cause du peuple" trên đường phố Paris, năm 1970
Đọc lại mấy câu đầu bài thơ Nghiêm Xuân Hồng:
Thấy đăng tải 1 giòng tin: Sartre, giant of philosopher, dies
Hắn lẩm bẩm: Thì ra y đã chết, đã chết, nhà triết gia của những
con ruồi Hy Lạp
Nhưng không hiểu chết ra sao?
Hay lại chết trong một cơn lucidité đầy mê mê muội muội?
image Internet: bìa sách vở kịch "Những Con Ruồi"
Ờ, "Những Con Ruồi" là nhan đề một vở kịch của Jean-Paul Sartre (1905-1980). Ông ta là triết gia kiêm nhà văn, đã được trao giải Nobel (1964).
Nhưng bộ não đầy chất xám ấy không hiểu sao lại cùng bà bồ Simone de Beauvoir (1908-1986) hì hục tuyên truyền cho ý thức hệ Mác-Lê?
Nghe nói, vào những ngày cuối đời, mắt đã mù, ông ta nhờ người đọc cho nghe truyện Thủy Hử. Đó là truyện 108 anh hùng Lương Sơn Bạc, nổi lên chống lại triều đình độc đoán nhà Thanh. Không biết triết gia Sartre có sáng mắt ra chưa?
Nhẩn nha đọc lại trọn bài thơ lần nữa.
ĐỘC ĐĂNG ĐÀI
.
Chiều chiều, hắn lững thững tản bộ tới đó là y như thấy mỏi cẳng.
Có lẽ nơi đó có mấy lùm cây um tùm rậm rạp
Trông mát rượi, mà hắn thì thích lùm cây.
Nơi đó có mấy bức thềm tam cấp
Của ngôi nhà thờ Methodist Church.
Nên hắn hay ngồi trên thềm
Hút thuốc phì phèo nghĩ ngợi vẩn vơ
.
Vừa lúc nãy, hắn đi qua mấy cái sạp lồng kính bày bán báo
Thấy đăng tải 1 giòng tin: Sartre, giant of philosopher, dies
Hắn lẩm bẩm: Thì ra y đã chết, đã chết,
nhà triết gia của những con ruồi Hy Lạp
Nhưng không hiểu chết ra sao?
Hay lại chết trong một cơn lucidité đầy mê mê muội muội?
Hắn thầm nghĩ tay này có qúa nhiều chất não.
Đã nhìn thấy cái rỗng - không của tâm - thức con người
Nhưng không biết đường nhập vào cái không - hư ấy
Nên rút cuộc, chỉ vẽ ra một mê đồ vọng - tưởng
Rồi sa lầy trong đó như con ruồi mắc lưới nhện tơ!
.
Ngồi nơi đây, hắn lặng nhìn quang cảnh buổi chiều chủ nhật.
Phía trước mặt là chiếc sân trống nhà trường
Chỉ có mấy đứa nhỏ cầm chầy đương quật bóng base ball
Quang cảnh buồn nản, trống vắng, ngắc ngoải
Vì những ngày cuối tuần tàn rỗi, và mai là ngày thứ 2
Ngày mai thì mặt trời vẫn mọc, nhưng mặt trời của lầm than
"... Các người sẽ phải đổ một bát mồ hôi
Để đổi lấy một khúc bánh mì..."
Đó là lời dạy chua xót của một bậc có nét mặt thiên thần
Nói vọng lại từ miền sa mạc Galilee
Ôi! Khúc bánh mì nâu hay bát cơm đỏ quạch
Thì cũng đồng một vị nhọc nhằn cay đắng...
Chợt nhìn thấy trên vách nhà thờ một tờ khuyến tấn
Có hàng chữ in to bằng nắm tay:
Be awake
Jesus will come again
Đó là một điệp khúc tín giải vững vàng
Hay chỉ là ảo-ảnh hy-vọng tương tự như chiếc cầu vồng
khí ánh dương xuyên làn mưa bụi?...
Nhưng loài người trên trái đất hình như nhọc nhằn qúa rồi
Và đã chia thành 2 phe rõ rệt:
Một đa số thì bị đày ải, đói khát, rã rời, kinh hoàng như
một lũ ứng viên địa ngục
Còn 1 thiểu số thì mê loạn: cuồng điên, nghiền máu
và mùi thuốc súng như một đàn qủy đầu thai
Nên con người đành phải nhắc lại điệp khúc:
Let Thou Come Again
Nhưng các bậc Thần Linh hình như còn lẩn mặt
Có lẽ chán nản vì mùi xú khí nồng nặc của loài người
Nên chưa chịu chìa bàn tay có ngàn mắt để độ trì cứu chuộc...
Bao giờ đây? Bao giờ đây?
.
Hắn nghĩ lan man, nhớ tới mấy lời trong kinh L'Ecclesiaste:
"Hư Không của Hư Không.... Tất cả chỉ là Hư Không..."
Nếu vậy, thì những niềm thống khổ kia cũng chỉ là hư không sao?
Như vậy, thì hơi đâu mà nhỏ lệ than van?...
Bỗng nghe những nhịp chân chạy lạch bạch
Thì ra một cặp vợ chồng trẻ
Mặc quần ngắn phô cặp đùi phốp pháp
Đương cùng nhau chạy bộ theo kiểu đường trường
Theo sau là một con chó lông xù thỉnh thoảng kêu lên ăng ẳng
Cả bọn qua rồi lại thấy một cô gái đi tới
Giầy vải, quần tím buộc túm mắt cá
Tóc vàng, mắt xanh, môi đỏ
Đôi vú căng phồng dưới làn áo có in mấy chữ Handle with care
Nét mặt mãn nguyện về tấm hình hài
Hắn ngẩn ngơ hồi lâu suy tư về đôi vú của Eva
Rồi bùi ngùi tự hỏi:
Không lẽ hai trái đồi tươi mát ấy lại chính là rừng rậm của khổ đau?
Không lẽ 2 trái cấm địa đàng ấy lại là Không Hư cả sao!?
.
Lòng hắn chợt vui lên: một con chim gáy đang đủng đỉnh khoan thai
Bước những bước nhỏ qua mặt đường nhựa
Rồi leo lên lề cỏ
Hắn nhìn kỹ con chim có bộ lông mầu hồng phơn phớt
Lần đầu tiên, hắn thấy con chim có phong thái
Ung dung tao nhã như cô gái không đẹp nhưng có phong tư
Con vật bước lăng xăng trong cỏ, chẳng biết định đi đâu....
Vừa lúc ấy thì cặp vợ chồng chạy bộ
Chắc đã qua hết lộ trình nên vòng trở lại
Con chó thấy hắn ngồi lù lù bất động
Bèn dừng lại, vểnh mõm sủa gâu gâu
Nó sủa một cách chân thành tin tưởng
Khiến hắn nẩy tình thương con vật
Nên nhủ thầm:
Này chó, đừng nên sủa nữa
Đừng nên thêm thắt những âm thanh vô nghĩa vào
cái vũ trụ đã qúa vô nghĩa này
Nếu mi cứ tiếp tục sủa như vậy
Thì cái nghiệp chó của mi vẫn cứ dằng dặc triền miên
Hãy chịu khó suy tư một chút
Và cầu xin chuyển thân thành 1 hình hài khác thì hơn
Còn 2 ông bà chủ mi nữa
Nếu chỉ biết nâng niu chi chút cái mảnh hình hài bị thịt
Thì ngàn vạn năm nữa, trái đất này vẫn mãi mãi
Ly-loạn-loạn-ly
.
Hắn ngồi đã thấy ê đít, nên uể oải đứng dậy
Ngước mắt nhìn 1 lần nữa tờ giấy trên tường
Jesus will com again
Rồi bước đi.
Nhưng ra tới đầu đường lại nhìn thấy con chim gáy
Con vật không đi lăng xăng nữa, mà đương nằm phủ kín 2 chân
Nó nằm yên ổn, bình thản giữa vũ trụ quay cuồng
Đôi mắt nhỏ tròn, hiền hoà lấp loáng như 2 chấm mực.
Người và chim nhìn nhau, nhưng con vật vẫn không nhúc nhích
Tròng mắt long lanh như thoáng một nụ cười thầm...
Hắn bỗng lẩm bẩm: Biết sao được! Biết sao được!
Có thể, có thể lắm, HE will come again
Rồi hắn bước vòng xuống mặt đường để nhường lối cho chim
Nghiêm Xuân Hồng
(báo Đất Mới, Seattle, số 195, ngày 29-2-1984)
Mời xem 1 phút video hai con chim nhún nhảy cho vui:
https://vnexpress.net/doi-chim-nhun-nhay-tren-duong-4353958.html
Hôm qua (04/03/2024) đi dạo dọc bờ sông Seine từ Pont de Sully tới
Pont de la Tournelle, đi vòng quanh nhà thờ Notre-Dame
đang sửa chữa sau vụ hỏa hoạn 2019.
Lòng vui phơi phới, không biết có phải vì nhớ tới đoạn cuối bài thơ.
Kèm theo đây mấy tấm hình chụp làm kỷ niệm,
hình như vô tình minh họa cho bài thơ, — đọc hoài không chán.
Pont de Sully: dưới gầm cầu là những túp lều
dành cho những kẻ không nhà (sdf = sans domicile fixe)
Notre-Dame de Paris: vài du khách đứng chụp hình
Pont de l'Archevêché: cô gái chạy jogging và
một người dẫn chó đi dạo bờ sông
Pont de la Tournelle
Petit Pont: Notre-Dame đang sửa chữa
những mái lều cho những kẻ không nhà
bouquinistes: lục xem sách cũ ở đây, biết đâu tìm được mấy cuốn của Jean-Paul Sartre
chuẩn bị khai mạc Thế Vận Hội 2024
(photos dtk 2024 mars)
photo Internet: cặp Sartre-Beauvoir bán báo "La Cause du peuple" trên đường phố Paris, năm 1970
