Câu thơ vi vút trong đầu khi bước vào cổng chính vườn Luxembourg. Lãng mạn chút thôi, vì tôi chẳng có người em "tóc vàng sợi nhỏ" nào cả, — như Cung Trầm Tưởng (1932-2022) ngày nào (*1).
Mùa thu nơi đâu
Người em mắt nâu
Tóc vàng sợi nhỏ
Mong em chín đỏ trái sầu...
Vả lại, bây giờ ở đây không còn những ghế đá như xưa.
photo dtk@hdc.com 2018
Hôm nay xem lại tấm hình dưới đây chụp hai hôm trước (31/10/2023), mới để ý góc bên phải có một người đàn bà ngồi một mình trên một banc gỗ, hình như là nhạc sĩ, vì cầm một cây đàn đỏ trên tay. Biết đâu người ấy chẳng đương sáng tác một bản tình ca?
photo dtk@hdc.com 2023-10-31
Mà lạ thật, thơ văn viết về mùa thu xưa nay thường buồn, không hiểu tại sao. Mà thơ buồn về mùa thu, buồn nhất có lẽ là của mấy nhà thơ tiếng Việt. Như mấy câu này của Dương Minh Loan chẳng hạn:
Và mùa thu lại trở về rồi đó
Trên núi cao có từng đám sa mù
Tôi hờ hững tưởng tên mình chưa có
Cánh hoa nào đang đợi lần mộng du
Xem: Đi vào cõi thơ, Bùi Giáng (1926-1998)
Hồi xưa đọc Le Livre De Mon Ami, nhớ mãi đoạn kể lại kỉ niệm của Anatole France (1844-1924) khi đi ngang khu vườn này, dưới những bức tượng phủ lá vàng.
« X – LES HUMANITÉS
Je vais vous dire ce que me rappellent, tous les ans, le ciel agité de l’automne, les premiers dîners à la lampe et les feuilles qui jaunissent dans les arbres qui frissonnent ; je vais vous dire ce que je vois quand je traverse le Luxembourg dans les premiers jours d’octobre, alors qu’il est un peu triste et plus beau que jamais ; car c’est le temps où les feuilles tombent une à une sur les blanches épaules des statues. »
Extrait de: Anatole France, « Le Livre de Mon Ami »
Tôi kể bạn nghe, mỗi năm khi trời xao xác vào thu, khi trong nhà bắt đầu phải thắp đèn cho bữa ăn chiều và khi những chiếc lá úa vàng trên cây run rẩy; tôi kể bạn nghe, vào những ngày đầu tháng mười, tôi đi ngang qua vườn Luxembourg, lúc đó mang chút u buồn nhưng đẹp hơn bao giờ hết; vì đó là mùa lá rơi từng chiếc từng chiếc trên vai trắng những bức tượng trong vườn.
Vườn Luxembourg, tôi nghe tên nó từ khi học tiếng Pháp với sách của Gaston Mauger, ở Trung Tâm Văn Hóa Pháp (Sài Gòn). Bài học mô tả khu vườn, với mấy đứa trẻ thả thuyền trong hồ nước ở trước dinh Thượng Nghị Viện (Palais du Sénat), làm tôi cứ mơ tưởng được đến đây. Khi sinh được con gái đầu lòng, năm nó lên 2-3 tuổi, vợ chồng tôi liền dẫn nó đến đây, cho nó thả thuyền. Đứa bé không biết cảm nghĩ ra sao, còn cha nó lấy gậy đẩy thuyền, vui sướng như thằng con nít. Đến lượt hai đứa cháu ngoại, chúng tôi cũng dẫn đến đó thả thuyền như mẹ chúng nó ngày xưa.
photo dtk@hdc.com 2023-11-05
Trên boulevard Saint-Michel đi tới khu vườn, tôi thường vào mấy tiệm sách, đặc biệt là những gian bán sách cũ. Cũng như hồi xưa đến Nhà Sách Khai Trí ở Sài Gòn.
Thôi thì đủ cả, sách giáo khoa, văn học, nghệ thuật, khoa học, kinh tế, chính trị, v.v. Hàng ngàn cuốn, nhiều sách in rất đẹp, mà người ta bán lại với giá rẻ mạt không ngờ. Tôi nhớ đã mua ở đây một bản cuốn
Kim-Vân-Kiêu, traduit du vietnamien par Xuân-Phúc et Xuân-Việt, Connaissance de l'Orient, Gallimard/UNESCO, 1961, Paris, France. Cách đây không lâu, tôi còn mua được một cuốn sách đặc biệt tưởng niệm Jean-François Champollion (1790-1832), người đã phát hiện ra cấu trúc của chữ viết Ai Cập. Trong sách có bản chụp những trang viết tay của Champollion trong suốt bao nhiêu năm trời nghiên cứu. Chỉ lật qua vài trang sách đủ thấy công phu giá trị của nhà in. Tôi ước lượng sách này bây giờ in lại, giá bán cũng cỡ 100 euros là ít. Vậy mà hôm đó tôi trả có 1 euros.
photo dtk@hdc.com 2023-10-31
Hôm nay thơ thẩn vào xem, chợt thấy lọt ra một cuốn sách nhỏ của Lénine (1870-1924). Thấy đề giá tới 10 euros lận.
Hê hê, bộ muốn giỡn ngươi với tôi sao chớ? Tên chính trị gia "ác ôn" này, bây giờ còn có người đọc nữa sao?
Tố Hữu (1920-2002) viết mấy câu thơ "thổ tả" ca tụng Staline (1878-1953), — bộ hạ của Lénine —, chưa đủ sao, mà mấy anh thợ thơ kia (Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên) cũng bắt chước "bơm" Staline không ngượng mồm (*2).
Tội nghiệp cho Xuân Diệu, người đã viết một câu thơ rất đẹp về mùa thu:
Gió thu hoa cúc vàng lưng giậu
Trời mưa lất phất, nhà tôi ghé vào một cửa tiệm bán dù:
photo dtk@hdc.com 2023-10-31Hướng về phía sông Seine tới trạm métro Saint-Michel Notre-Dame, một câu thơ của Lưu Vũ Tích bay về trong trí nhớ:
Ngã ngôn thu nhật thắng xuân triêu
我言秋日勝春朝
Ta bảo rằng ngày thu còn rực rỡ hơn cả buổi sáng mùa xuân
Đặng Thế Kiệt
Paris, 2023/11/02
Chú thích
(*1) MÙA THU PARIS - PHẠM DUY - DUY QUANG
(*2) Lại Nguyên Ân https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10226497557924068&id=1198626660
Tháng Ba 1953, Tố Hữu, Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên đều có thơ về Stalin
