để nhớ Tô Thùy Yên

Chia tay ải Tây

Tặng Thanh Tâm Tuyền

Mới độ nào chia tay ải Tây.
Đi đâu hay chỉ cốt rời đây?
Mây trôi, dăm mảng nhớ hư hoặc,
Gom chẳng thành câu chuyện thuận tai.

Lời kiệm, quanh ba cái ý quẩn,
Tiễn đưa vừa một quãng mây bay.
Ra về, thấy nhật nguyệt điên đảo,
Ray rứt chưa tròn hẹn ải Tây.

Có thật từng chia tay ải Tây?
Mây qua để bóng cổ thư này.
Tuyệt cùng ký ức như nơi tới,
Tin tức ngàn thu biết hỏi ai?

Bao nhiêu đống lửa đêm quan ngoại,
Gió thổi tan tro mỗi sáng ngày?
Trong trời, mây ấy cũ hay mới?
Ải Tây, lần nữa, lại chia tay.

Mãi mãi còn chia tay ải Tây.
Ngày ngày mây lãng đãng qua đây.
Cõi đời giấu một phía mê tưởng,
Đi nép ranh, mường tượng ải Tây.

1-2000

Nguồn: Tô Thùy Yên, Thắp tạ, An Tiêm xuất bản, Houston 2004

https://www.bbc.com/vietnamese

Đọc bài này, không khỏi liên tưởng tới bài Vị Thành khúc của Vương Duy:

勸君更盡一杯酒

Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu

西出陽關無故人

Tây xuất Dương Quan vô cố nhân 

Thơ Vương Duy buồn, nhưng có cái lãng mạn đằm thắm của tình bạn. 

Trong khi cả bài thơ của Tô Thùy Yên (tặng cho bạn mình là Thanh Tâm Tuyền) toàn là những câu ngắc ngứ khúc khuỷu. 

Hai hoàn cảnh khác nhau, một trời một vực.

Gần 20 năm sau (kể từ thời điểm sáng tác), 40 năm sau (kể từ ngày chia tay với Thanh Tâm Tuyền), nỗi lòng u uất của Tô Thùy Yên vẫn còn ray rứt khôn nguôi:

Mãi mãi còn chia tay ải Tây,
Ngày ngày mây lãng đãng qua đây.
Cõi đời giấu một phía mê tưởng,
Đi nép ranh, mường tượng ải Tây.

ĐTK (2019/10/15-2005/11/19)

Ghi chú 2019/10/16: 
trả lời cho bạn HA@huediepchi.

Ải Tây, tôi nghĩ là do câu "Tây xuất Dương Quan vô cố nhân" của Vương Duy.

Bài thơ của Tô Thùy Yên có lẽ nhắc đến lần chia tay với Thanh Tâm Tuyền. Hai người cùng trên đường lưu đày cải tạo (1975-1983).

Tôi gặp Tô Thùy Yên một lần tháng 11/2005, ông ấy kí tặng tập thơ Thắp tạ. 

Bây giờ đọc lại bài Chia tay ải Tây, thật vô cùng cảm khái. Và đau lòng cho bao nhân tài Việt Nam bị đày đọa đã gần 1 thế kỉ rồi.